Explications en malgache | Fikambanana niorina tany London renivohitr' i Angletera tamin' ny 20-25
Septambra 1795...
Madagasikara: Dr. Philips, Direkteran' ny Kolejy teolojika tany
Newadalewyd any Pays de Galles any Angletera, no nanaitra ny mpianany.
Nanolo-tena ny roa lahy tamin' izy ireo, dia David Jones
sy Thomas Bevan. Nanaovana fanokanana manetriketrika nandritra
ny indroa andro (Alarobia sy Alakamisy 20 sy 21 Aogositra 1797).
Tonga tao Toamasina izy (Talata 18 Oktobra 1818). Indrisy anefa!
Andro vitsy foana dia maty tao Manareza i Thomas Bevan telo mianaka
sy Madama Jones sy ny zanany. David Jones irery no tafakatra teto Antananarivo
ny Talata 3 Oktobra 1820.
Radama I, zanak' Andrianampoinimerina no mpanjaka teto (1810-1828).
Izy no namoha ny varavaran' i Madagasikara hidiran' ny Filazantsara sy ny
sivilizatio tandrefana izay nentin' ny Misionera Protestanta.
Ny zava-dehibe voalohany vitan' ny LMS sy James Hastie solontenan'ny
Fanjakana Anglisy teto ary Radama I tamin' izany dia ny fifanekena
hampitsaharana ny famarinana malagasy ho andevo any ivelany.
Ny voalohany dia voasonia tao Toamasina, Alakamisy 24 Oktobra 1819.
Ratsiloikanina sy ny namany efatra no solontenan-dRadama; ny an' ny Amnglisy
dia Mr. Stanfell kapitenin-tsambo sy Mr. Pye konsily. Ny faharoa dia natao
teto Antananarivo Alarobia 11 Oktobra, voasonia Asabotsy 14 Oktobra 1820.
Tena andro manan-toerana lehibe ao amin' ny tantaran' ny Nosy ireo,
satria an-arivo mAromaro isan-taona ny Malagasy naondrana tahaka izany,
ka raha notohy izany dia ho efa lany ela ny Malagasy to' izay.
Ny zava-dehibe faharoa dia izao: Fanaon' ny LMS ao amin' izay tany rehetra
alehany ny manomboka ny asany amin' ny sekoly. Teto dia ... 8 Septambra 1819
tany Manareza, Toamasina ary Talata 3 Oktobra 1820 tao Anatirova Antamnanarivo.
Mandra-pandrindrin-dRanavalona I ireny sekoli-fiangonana ireny (1836) dia
nahavoatra Malagasy 10000 - 15000 izy ireny, izay nahay namaky sy nanoratra ny
fitenindrazany. Jean Carol sy Gautier dia samy gaga noho ny haroroky ny
fampianarana protestanta teto. Ny rapaoro ofisialy voalohany nataon' i
Jeneraly Galliéni, Marsa 1899, dia nanome ny isa 126000 ho an' ny mpianatra.
Tsy nohadinoin' ny misionera koa ny vehivavy. Na tany Toamasina na teto
Antananarivo dia nandray zazavavy ny sekolin' ny Misiona.
Nanaitra sy nahafaly an-dRadama sy ny raiamandreny izany, indrindra nony
nahita ny soratra aman-jaitra vita sy ny hahare ny hira nataony izy.
Na dia tsy mba mpampahory vehivavy toy ny mpanompo sampy hafa aza ny Malagasy
dia nahagaga azy ny nanamdratan' ny misionera ny zazavavy hitovy amin' ny zazalahy.
Nampitombo ny fitiavan' ny olona an' ity fivavahana vaovao ity izany.
Ny zava-dehibe fahatelo dia ny nanamboaran' ny misionera niaraka tamin-dRadama
ny fiteny malagasy ho azo soratana amin' ny abidia latina tahaka izao.
Talohan' izany dia ny tarehin-tsoratra arabo (sorabe) no nanoratana ny fiteny
malagasy. Radama sy olom-bitsy foana no nahay izany. Hatramin' izay,
ny olona rehetra dia samy nanoratra ny teny malagasy tahaka izao
ataontsika izao. Nandahatra ny fitsipi-pitenenana (gramera), nanao diksionera,
nanangona ny tantara amana literatiora koa ny misionera... [1.10]
|